System zarządzania jakością to – jak sama nazwa „system” wskazuje – bardzo złożona sieć utkana z różnych elementów. Można do nich zaliczyć przede wszystkim ludzi – pracowników, zasady funkcjonujące w firnie, narzędzia i wykorzystywane metody pracy, a także łączące wszystkie opisane części – relacje. Wszystkie znane szkoły zarządzania jakością mogą mieć jednocześnie kilka celów – orientację na: klienta, kulturę organizacyjną, wyniki filmy i ogólnie – funkcjonowanie firmy. Samo zapewnienie jakości to jedno, okazuje się, że o wiele większe korzyści płyną z zarządzania jakością. Chociaż to prawdziwa sztuka, która wymaga również sporo czasu do wprowadzenia w życie – można uznać, że cały system opiera się na założeniach dwóch szkół zarządzania jakością: szkoły ciągłego doskonalenia i szkoły deterministycznej. Jakie są ich założenia?
Spis treści
Szkoła deterministyczna – stawia kadrę kierowniczą jako jednostkę kontrolującą jakość
Istota szkoły deterministycznej jest oparta na prostym założeniu. Według niej, kadra zarządzająca firmą jest odpowiedzialna za jakość w przedsiębiorstwie. Oznacza to, że rolą pracowników jest wykonywanie zleconych działań ściśle według ustanowionych w firmie procedur. Z założeniami szkoły deterministycznej są zgodne np. systemy zarządzania jakością (ISO 9001 i Six Sigma). Jednak filozofia deterministyczna nie jest nieskazitelna. Oczywistym jest bowiem fakt, że każda firma charakteryzuje się nieco innym podejściem do biznesu i nie ma tak naprawdę jednego, złotego środka na zarządzanie jakością w przedsiębiorstwie. To właśnie dlatego, w 2015 roku ścisłe wymagania ISO 9001 zostały zmienione na bardziej kompromisowe i nieco bardziej elastyczne. Ogólnie rzecz ujmując, istotą deterministycznej szkoły myślenia jest to, że historią, kulturą, stylem życia i etapem rozwoju grupy społecznej lub narodu rządzą wyłącznie lub w dużej mierze fizyczne czynniki środowiska. Determiniści na ogół uważają człowieka za osobę bierną. Ten sam schemat przekłada się na działanie firmy, w której pracownicy mają przestrzegać określonych zasad i procedur, nad których przebiegiem czuwa kadra zarządzająca.
Szkoła ciągłego doskonalenia – bardziej elastyczna, nastawiona na feedback klienta
Szkołę ciągłego doskonalenia się charakteryzuje nastawienie na odpowiedź klienta i wprowadzanie określonych zmian w oparciu o jego aktualne potrzeby. To właśnie z uwagi na nie w przedsiębiorstwie wdrażane są nowe procesy, zmiany i inne modyfikacje, których celem ma być po prostu zaspokojenie wymagań klienta. Warto również zauważyć, że samo określenie „jakość” w szkole ciągłego doskonalenia się można traktować nie jako produkt końcowy, ale raczej jako nieustanne poprawianie działań i schematów zgodne z oczekiwaniami odbiorców produktu/usługi. Tak, jak ze szkoły deterministycznej wywodzi się Six Sigma i normy ISO 9001, tak w przypadku szkoły ciągłego doskonalenia się wyłaniają się koncepcje Lean management i Zarządzanie przez jakość.
Którą szkołę wybrać – czy można połączyć obie filozofie?
Szkoła ciągłego doskonalenia jest zdecydowanie bardziej dynamiczna od opisanej wyżej szkoły deterministycznej. Jednak waz z postępem czasu, obie z nich zaczęły stopniowo się „przenikać” i chociaż część firm preferuje wdrożenie zasad wyłącznie jednej z nich, okazuje się, że całkiem dobre efekty można osiągnąć po ich połączeniu. Zarządzanie jakością jest kolejnym z etapów optymalizacji działania firmy. Powinno ono być wyprzedzone kontrolą jakości, sterowaniem jakością i zapewnieniem jakości. Bez dobrze dopasowanej do modelu organizacji szkoły zarządzania jakością – główny cel misji firmy, jakim powinno być zapewnienie jakości świadczonych usług lub produktów, po prostu nie zostanie osiągnięty. Na każdym etapie bardzo ważny jest tzw. feedback od odbiorcy usługi lub towaru. To właśnie on pozwala na udoskonalanie nie tylko oferty, ale również pozwala na dopasowanie wszystkich procesów produkcji. Szkoły zarządzania jakością opierają się na synergicznym działaniu całej organizacji – ścisłe stosowanie się do narzuconych procedur połączone z nieustannym dążeniem do samodoskonalenia (czyli połączenie obu szkół) – to mocny filar zarządzania jakością.
Podsumowując – w dużym skrócie – szkoła deterministyczna bardziej ukierunkowana jest na rolę przywództwa (kadry kierowniczej), podczas gdy szkoła ciągłego doskonalenia się jest bardziej zorientowana na zmieniające się potrzeby klienta. Nie można jednoznacznie stwierdzić, że któraś z nich jest lepsza. Wiele przedsiębiorstw najlepsze efekty zauważa dopiero po połączeniu obu podjeść.